Ο Καλός Καιρός Βοήθησε στα Χρόνια των Μνημονίων

Ο καλός μας ο καιρός και οι σχετικά ήπιοι χειμώνες μάς γλίτωσαν από τα ακόμα (πολύ) χειρότερα στην εποχή της κρίσης και στα χρόνια των μνημονίων. Οι χειμωνιάτικοι μήνες της τελευταίας επταετίας ήταν πιο ζεστοί των μέσων τιμών, με μόνη εξαίρεση τον παγωμένο χειμώνα του 2011-2012. Απάλυναν έως ένα βαθμό τις επιπτώσεις από τη φτώχεια και την αδυναμία μεγάλου μέρους του πληθυσμού να θερμάνει το σπίτι του. Περιόρισαν επίσης τις συνέπειες από την ανεξέλεγκτη καύση στις ξυλόσομπες και απέτρεψαν την εμφάνιση ενός έντονου περιστατικού ατμοσφαιρικής ρύπανσης, που θα μπορούσε να προκαλέσει συνθήκες ασφυξίας και σοβαρού πλήγματος στη δημόσια υγεία.

Από τους επτά χειμώνες που ακολούθησαν την έναρξη της κρίσης το 2009 και το πρώτο μνημόνιο τον Μάιο του 2010 (από τον Δεκέμβριο 2009 - Φεβρουάριο 2010 μέχρι τον περυσινό Δεκέμβριο 2015 - Φεβρουάριο 2016), οι έξι είχαν μέσες θερμοκρασίες στην Αθήνα σημαντικά μεγαλύτερες από τις συνήθεις για την εποχή θερμοκρασίες. Σύμφωνα με την επεξεργασία του κ. Χάρη Καμπεζίδη, διευθυντή Ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, η μέση θερμοκρασία των τριών χειμερινών μηνών στην Αθήνα τα προηγούμενα 30 χρόνια είχε διαμορφωθεί στους 10,1 βαθμούς Κελσίου (°C). Μόνο ο χειμώνας 2011-2012 ήταν ψυχρότερος, με μέσο όρο των τριών μηνών τούς 9,2° C, δηλαδή σχεδόν ένα βαθμό κάτω από τις συνηθισμένες θερμοκρασίες.

Με βάση τα στοιχεία του Εθνικού Αστεροσκοπείου και την επεξεργασία του κ. Χ. Καμπεζίδη, οι μέσες τιμές των χειμερινών μηνών διαμορφώθηκαν ως εξής: 2009-10 12,1° C (2 βαθμούς πάνω από τον μέσο όρο των προηγούμενων 30 ετών), 2010-11 11,2° C (1,1 βαθμό πάνω), 2011-12 9,2° C (0,9 βαθμούς κάτω), 2012-13 11,1° C (1 βαθμό πάνω), 2013-14 11,6° C (1,5 βαθμό πάνω), 2014-15 10,8° C (0,7 βαθμούς πάνω), 2015-16 12,1° C (2 βαθμούς πάνω).

Ο παγωμένος χειμώνας του 2011-12 βρήκε την ελληνική κοινωνία αντιμέτωπη ήδη με τις περικοπές μισθών και την αυξανόμενη ανεργία, αλλά ακόμα στην αρχή του οικονομικού γολγοθά. Ταυτόχρονα, το πετρέλαιο θέρμανσης δεν είχε ακόμη υπερφορολογηθεί, με αποτέλεσμα η τιμή του να ήταν στα 0,90 - 0,95 λεπτά το λίτρο. Το φαινόμενο να μην ανάβουν τα νοικοκυριά το καλοριφέρ είχε εμφανιστεί και διευρυνόταν, αλλά δεν είχε γενικευθεί.

Αυτό έγινε από την επόμενη χρονιά. Το φθινόπωρο του 2012 η φορολογία του πετρελαίου θέρμανσης τετραπλασιάστηκε, με αποτέλεσμα η τιμή αγοράς του να απογειωθεί στο 1,32 ευρώ το λίτρο. Ταυτόχρονα, οι περικοπές μισθών και εισοδημάτων επεκτείνονταν, όπως και η ανεργία, ενώ η φορολογία απογειωνόταν. Ο χειμώνας 2012-13, αν και δεν ήταν ο χειρότερος της επταετίας, ήταν εκείνος που πάγωσε περισσότερο τα σπίτια (και τις καρδιές) των πολιτών. Ο Δεκέμβριος του 2012 είχε μέση θερμοκρασία στην Αθήνα 11,1° C (ο δεύτερος πιο κρύος της επταετίας), ο Ιανουάριος 2013 10,6° C και ο Φεβρουάριος 2013 11,7° C. Πανικόβλητοι από τις τιμές του πετρελαίου θέρμανσης οι Αθηναίοι απέστρεφαν το βλέμμα από τους καυστήρες και στράφηκαν στην καύση ξύλου. Η απόγνωση, η φτώχεια και η πλήρης άγνοια για το τι πρέπει να καίγεται οδήγησαν μέρος του πληθυσμού να καίει οτιδήποτε έβρισκε, με αποτέλεσμα ένα πυκνό, πνιγηρό και επικίνδυνο νέφος να καλύπτει την Αθήνα (και άλλες μεγάλες πόλεις), ειδικά τη νύχτα.

Ολόκληρο το δίμηνο Δεκεμβρίου 2012 - Ιανουαρίου 2013 οι μέσες συγκεντρώσεις αιωρούμενων σωματιδίων στην Αθήνα κινούνταν πάνω από το ημερήσιο όριο των 50 μg/m3. Μάλιστα, όπως παρουσιάστηκε σε σχετική ημερίδα του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών «Περιβάλλον και Υγεία» της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (Φεβρουάριος 2013), στις βραδινές ώρες αιχμής για τη θέρμανση οι μέσες συγκεντρώσεις έφταναν και τα 70 μg/m3! Υπήρχαν ημέρες του Φεβρουαρίου 2013 που οι συγκεντρώσεις σωματιδίων έφταναν στα 236 μg/m3 στη Λυκόβρυση, 219 στην οδό Αριστοτέλους και 168 στον Πειραιά!
Τα επόμενα χρόνια στην ελάφρυνση των συνεπειών της ενεργειακής φτώχειας συνέβαλε η καθοδική τάση της τιμής του πετρελαίου θέρμανσης, που έφτασε στo 1,039 ευρώ/λίτρο το 2014 (υπήρξε μικρή μείωση του φόρου) και στo 0,834 ευρώ/λίτρο το 2015 λόγω κυρίως της πτώσης των διεθνών τιμών της πρώτης ύλης.

Μπροστά στον φετινό χειμώνα το ερώτημα βέβαια παραμένει: Θα εξακολουθεί να βασίζεται η θέρμανση και η (όποια) οικονομική επιβίωση των κατοίκων της Ελλάδας στον καλό μας τον καιρό;

(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ")