Ρωσία: Εξαιρούνται της Ιδιωτικοποίησης οι Φυσικοί Πόροι

του Σεργκέι Γκούριεβ

Σύμφωνα με το Προεδρικό Διάταγμα της 7ης Μαΐου 2012, για την οικονομική πολιτική, μέχρι το 2016, θα ιδιωτικοποιηθούν όλες οι επιχειρήσεις, με εξαίρεση εκείνες που έχουν σχέση με τους φυσικούς πόρους. Η εξάρτηση μιας χώρας από τους φυσικούς της πόρους, όταν αυτοί συνιστούν την κύρια πηγή του πλούτου, δεν την καθιστά απαραίτητα θύμα της λεγόμενης «κατάρας των πόρων». Για δεκαετίες, η Νορβηγία, ο Καναδάς και η Αυστραλία έχουν συνδυάσει τη μεγάλη παραγωγικότητα με τη δημοκρατία και την ευημερία όλων των πολιτών. Πιο πρόσφατα, η Χιλή έχει δείξει επίσης, πώς μια αναπτυσσόμενη οικονομία με άφθονους φυσικούς πόρους, μπορεί να εξελιχθεί σε μια σταθερή δημοκρατία. 

Φυσικά, οι οικονομίες που βασίζονται στον ορυκτό τους πλούτο βλέπουν τα κέρδη τους να αυξομειώνονται ανάλογα με τις διεθνείς τιμές των προϊόντων τους. Αλλά αυτές οι αυξομειώσεις μπορούν να μετριαστούν με τη συσσώρευση των κεφαλαίων στήριξης και την ανάπτυξη των χρηματοπιστωτικών αγορών.

Ο τομέας του πετρελαίου ειδικότερα, είναι μια ακόμη δυνητική πηγή ανάπτυξης της υψηλής τεχνολογίας, και μπορεί να δημιουργεί κι άλλους βιομηχανικούς κλάδους γύρω από αυτόν.

Δημοκρατία και οικονομία της αγοράς 

Αλλά αν αυτό μπορεί να συμβαίνει στη Δύση, γιατί δεν γίνεται και στη Ρωσία;

Οι βασικές αιτίες είναι το ζήτημα τη ιδιοκτησίας και του ανταγωνισμού. Η ρωσική ιδιωτική Novatek είναι πολύ πιο αποτελεσματική, από ό,τι η κρατική Gazprom. Οι επενδύσεις για έρευνα και ανάπτυξη της μονοπωλιακής βιομηχανίας φυσικού αερίου υπολείπονται κατά πολύ από τις αντίστοιχες επενδύσεις της σαφώς πιο ανταγωνιστικής βιομηχανίας πετρελαίου. Επιπλέον, η Ρωσία δεν είναι η μόνη χώρα, στην οποία η αφθονία των πόρων αποθαρρύνει τη μεταρρύθμιση της αγοράς και τον εκδημοκρατισμό. 

Βέβαια, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η Ρωσία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πετρέλαιο, και ότι οποιαδήποτε στρατηγική αλλαγών θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη το γεγονός αυτό. Μια μεταβολή της τιμής του πετρελαίου κατά 10%, έχει ως άμεσο αποτέλεσμα την διακύμανση του ΑΕΠ κατά περίπου 1% . Και ο κρατικός προϋπολογισμός εξαρτάται από τις τιμές του πετρελαίου. 

Προεδρικό Διάταγμα-κλειδί 

Επομένως, τι μπορούμε να κάνουμε, ώστε για να μειωθεί η εξάρτηση της Ρωσίας από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο; 

Πάνω απ' όλα, πρέπει ν’ αρχίσουμε να σκεφτόμαστε πέρα από αυτόν τον τομέα και να διευκολύνουμε την εισροή των επενδύσεων σε διαφορετικούς κλάδους. Και αυτό μπορεί να γίνει στο πλαίσιο της εφαρμογής του διατάγματος, της 7ης Μαΐου 2012 του Προέδρου Πούτιν, που αφορά στην μακροπρόθεσμη οικονομική πολιτική. Το διάταγμα προβλέπει την ιδιωτικοποίηση, μέχρι το 2016, όλων των βιομηχανιών που δεν έχουν σχέση με τους φυσικούς πόρους, γεγονός που από μόνο του θα βελτιώσει το επιχειρηματικό κλίμα στη Ρωσία. Ορισμένοι αναλυτές μάλιστα αποφάνθηκαν,ότι κάτι τέτοιο θα μετακινούσε τη Ρωσία στην 50η θέση της κλίμακας της Παγκόσμιας Τράπεζας για την Επιχειρηματικότητα, από την 120η θέση που βρίσκεται σήμερα. Επιπλέον, θα προσέθετε δύο μονάδες στο ποσοστό ανάπτυξης του ΑΕΠ της χώρας, και όλα αυτά από την επέκταση στους τομείς που δεν σχετίζονται με τους φυσικούς πόρους. 

Άστοχη η αποσύνδεση 

Τι γίνεται όμως με την άλλη προσέγγιση, της πλήρους διαφοροποίησης. Της συνολικής οικοδόμησης μιας παραγωγής, αποσυνδεδεμένης από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο; Το να εμπιστευτείς μία τέτοια μέθοδο θα ήταν άστοχο. Εξάλλου, στο βιβλίο Boulevard of Broken Dreams, ο ερευνητής επιχειρηματικότητας και καθηγητής στο Harvard Business School, Τζόσουα Λέρνερ, δείχνει ότι τέτοια εγχειρήματα απέτυχαν, ακόμα και στην Αμερική, η οποία διαθέτει επαγγελματίες και μη-διεφθαρμένους γραφειοκράτες. 

Φυσικά, δεν θα έπρεπε να σκεφτόμαστε ότι η «κατάρα των πόρων» μπορεί να σπάσει μόνον μέσω ενός προγράμματος ιδιωτικοποίησης. Θα πρέπει να καταπολεμήσουμε την διαφθορά και να αγωνιστούμε για την προστασία του δικαιώματος της ιδιοκτησίας, την κατάργηση των μονοπωλίων και την οικονομική απορρύθμιση. Μόνο αν απελευθερωθούμε από αυτές τις παγίδες, τότε μπορούμε να περιμένουμε ανάπτυξη διαφοροποίηση, καθώς επίσης διαφάνεια και λογοδοσία των αρχών.

- Ο Σεργκέι Γκούριεβ είναι κοσμήτορας της Νέας Οικονομικής Σχολής της Μόσχας

(από «Η Ρωσία Σήμερα»)