H Χρεωκοπία της Αμερικανικής Peabody Καμπανάκι για την Παγκόσμια Βιομηχανία Άνθρακα

Η χθεσινή ανακοίνωση για τη χρεωκοπία της μεγαλύτερης Αμερικανικής, εταιρείας παραγωγής άνθρακα δεν ήτο κεραυνός εν αιθρία καθότι ο κλάδος ευρίσκεται υπό σταθερή καθοδική πίεση τα τελευταία χρόνια με τις τιμές άνθρακα να ευρίσκονται σε συνεχή υποχώρηση. Όπως ανέφερε σε χθεσινό του ρεπορτάζ του Energia. gr (βλέπε «Peabody Energy: Η Μεγαλύτερη Εταιρεία Εξόρυξης Άνθρακα στον Κόσμο Οδηγείται σε Χρεοκοπία») αίτηση προστασίας έναντι των πιστωτών, γνωστή ως διαδικασία Chapter 11, κατέθεσε η μεγαλύτερη παγκόσμια εταιρεία εξόρυξης άνθρακα, η Αμερικανική Peabody Energy.

Όπως φαίνεται ξεκάθαρα στο γράφημα οι τιμές του λιθάνθρακα, γνωστό ως thermal coal, έχουν χάσει πάνω από το 50%-55% της αξίας τους τα τελευταία τρία με τέσσερα χρόνια σημειώνοντας μία σταθερή υποχώρηση. Εχθές το κάρβουνο ( thermal coal) για παραδόσεις spot στο Ρότερνταμ διαπραγματεύοντο στα $44,85 τον τόνο από $90-$95 τον τόνο πριν από τέσσερα χρόνια.


Τόσο η εντυπωσιακά και σταθερή αυτή μείωση της τιμής του άνθρακα όσο και η παρατηρούμενη υπερπροσφορά σε παγκόσμιο επίπεδο είναι δύο παράγοντες που έχουν επηρεάσει αρνητικά τα οικονομικά των εταιρειών εξόρυξης και εμπορίας με αποτέλεσμα πριν την Peabody, μόνο στις ΗΠΑ, να έχουν πτωχεύσει 49 εταιρείες άνθρακα μερικές από τις οποίες, όπως η Patriot Coal, Walter Energy, Alpha Natural Resources και Aich Coal, θεωρούντο μεγάλα ονόματα στην αγορά. Αποτέλεσμα των χρεωκοπιών αυτών ήτο μία συρρίκνωση και ανακατανομή της παραγωγικής βάσης του κλάδου οδηγώντας σε πολλές εξαγορές και συγχωνεύσεις (βλέπε γράφημα), την μείωση της συνολικής παραγωγής και την απώλεια πολλών χιλιάδων θέσεων εργασίας.
Όμως βασική αιτία για την παρατηρούμενη σήμερα υπερπροσφορά άνθρακα, σύμφωνα με ανάλυση του οίκου Wood Mackenzie (2016) είναι η συνεχιζόμενη μείωση της ζήτησης σε διεθνές επίπεδο. Ένας ακόμη σημαντικός παράγων είναι η μεγάλη βελτίωση στην παραγωγικότητα του κλάδου με μείωση του κόστους εξόρυξης και μεταφοράς, και παράλληλη μείωση του εργατικού κόστους λόγω εισαγωγής αυτοματοποιημένων διαδικασιών.
Σήμερα η συνολική παγκόσμια παραγωγή άνθρακα εκτιμάται στα 3,930 εκατομμύρια τόνους κατ’ έτος δείχνοντας σταθεροποιητικές τάσεις τα τελευταία δύο χρόνια. Αυτό που είναι σημαντικό να τονισθεί είναι ότι η παγκόσμια κατανάλωση τα τελευταία 10 χρόνια έχει αυξηθεί κατά 24% αντανακλώντας αυξημένη ζήτηση ενέργειας σε παγκόσμιο επίπεδο.

Παρά το γεγονός ότι σε παγκόσμιο επίπεδο το μερίδιο του άνθρακα στο ενεργειακό μίγμα δεν έχει μειωθεί αλλά ούτε προβλέπεται κάποια εντυπωσιακή συρρίκνωση τα αμέσως επόμενα χρόνια, σύμφωνα με προβλέψεις διεθνών οργανισμών και εταιρειών (βλέπε γράφημα) σήμερα παρατηρούμε μία απαξίωση του κλάδου αποτέλεσμα της απόρριψης του άνθρακα ως βασικού καυσίμου για περιβαλλοντικούς λόγους από τις περισσότερες χώρες, ιδίως μετά την συνθήκη των Παρισίων ( COP 21) για την μείωση των εκπομπών του θερμοκηπίου. Πάντως σε μακροπρόθεσμη βάση εκτιμάται ότι το μερίδιο του άνθρακα στο παγκόσμιο ενεργειακό μίγμα θα μειωθεί σημαντικά δηλαδή στο 26% πολύ κάτω του σημερινού επιπέδου του 31%.
Και μπορεί μεν η παραγωγική δομή σε βιομηχανία και ηλεκτροπαραγωγή, όπως στις περισσότερες βιομηχανοποιημένες χώρες ο άνθρακας έχει κυρίαρχη θέση, να μην αλλάζει από την μία μέρα στην άλλη οι πιέσεις όμως για μείωση ή και πλήρη κατάργηση καύσης άνθρακα είναι πλέον σοβαρές και κλιμακούμενες. Με άμεσες και αρνητικές επιπτώσεις για τους χρήστες (λ.χ. εταιρείες ηλεκτροπαραγωγής, τσιμεντοβιομηχανίες, παραγωγοί χάλυβα) που είναι υποχρεωμένοι να αγοράζουν δικαιώματα εκπομπών αερίου επιβαρύνοντας έτσι τις τιμές των τελικών προϊόντων αλλά και επιβαρύνοντας την οικονομική τους λειτουργία.
Οι Επιπτώσεις στην Ελλάδα
Αν και η χρήση εισαγόμενου άνθρακα ( thermal coal) στην Ελλάδα είναι περιορισμένη με βασικούς καταναλωτές τις εταιρείες παραγωγής τσιμέντου (Χάλυψ, Ηρακλής, Τιτάν) οι οποίες μάλιστα και έχουν αναπτύξει αξιόλογη εμπορική δραστηριότητα σε περιφερειακή βάση, η χώρα μας παραμένει βασικός καταναλωτής λιγνίτη, γνωστός και ως καφέ κάρβουνο ( brown coal) , που θεωρείται θερμικός άνθρακας με μειωμένο θερμικό δυναμικό. Ως γνωστό το μεγαλύτερο μέρος της ηλεκτροπαραγωγικής βάσης της ΔΕΗ στηρίζεται στην αξιοποίηση του εγχώριου λιγνίτη η εκμετάλλευση του οποίου ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του 1950. Με βασικά λιγνιτικά κέντρα παραγωγής και καύσης λιγνίτη για ηλεκτροπαραγωγή να έχουν αναπτυχθεί στην Πτολεμαΐδα και Κοζάνη στη Δυτική Μακεδονία και στην Μεγαλόπολη στην Πελοπόννησο. Σήμερα η Ελλάδα διαθέτει τα τρίτα μεγαλύτερα αποθέματα λιγνίτη στην Ευρώπη στα 2978 mt μετά την Πολωνία και τη Γερμανία με 5,300 MW εγκατεστημένης ηλεκτρικής ισχύος της ΔΕΗ, που αντιστοιχεί στο 41.5% περίπου της παραγωγικής υποδομής, να στηρίζεται στον λιγνίτη.
Για την ΔΕΗ που είναι συγχρόνως παραγωγός και καταναλωτής λιγνίτη η χρεωκοπία της Αμερικανικής Peabody, και γενικά η οικονομική δυσπραγία του ανθρακικού κλάδου των ΗΠΑ, δεν έχει ουδεμία άμεση ή μεσοπρόθεσμη επίπτωση. Σε μακροχρόνια βάση όμως η ΔΕΗ, όπως και όλοι οι ηλεκτροπαραγωγοί των Δυτικών Βαλκανίων και της Κεντρικής και ΝΑ Ευρώπης γενικότερα, θα αντιμετωπίσουν σοβαρές οικονομικές πιέσεις καθώς θα αυξάνονται οι περιβαλλοντικοί περιορισμοί και τα θεσμικά εμπόδια στη χρήση άνθρακα και λιγνίτη. Έτσι θα υποχρεωθούν στη σταδιακή απόσυρση των λιγνιτικών- ανθρακικών μονάδων ξεκινώντας από τις παλαιότερες μονάδες μερικές από τις οποίες μπορούν να αντικατασταθούν από νεώτερες, πλέον αποδοτικές και με λιγότερες εκπομπές CO₂. Όπως ακριβώς συμβαίνει με την κατασκευή της νέας μονάδας Πτολεμαΐδα V της ΔΕΗ ισχύος 660 MW που έρχεται να αντικαταστήσει άλλες που θα αποσυρθούν μόλις αυτή ξεκινήσει την λειτουργία της το 2018.
Σε κάθε περίπτωση όμως η συμμετοχή του άνθρακα-λιγνίτη στο ηλεκτροπαραγωγικό μίγμα στην Ευρώπη αναμένεται να συρρικνωθεί σημαντικά κατά την επόμενη 20ετία καθώς την θέση του θα πάρουν οι μονάδες συνδυασμένου κύκλου με βασικό καύσιμο το φυσικό αέριο, οι ΑΠΕ και η πυρηνική ενέργεια. Κοινό χαρακτηριστικό των τριών αυτών τύπων καυσίμου οι μηδενικές ή πολύ μειωμένες εκπομπές CO₂ καθώς η παραγωγική βάση της Ευρώπης αλλά και των περισσότερων βιομηχανοποιημένων χωρών θα οδεύει σε πλήρη απανθρακοποίηση.

Πηγή energia.gr