Πορτογαλία η... Πράσινη!

Πριν από πέντε χρόνια, οι ηγέτες της Πορτογαλίας αποφάσισαν να µειώσουν την εξάρτηση της χώρας από τα εισαγόµενα ορυκτά καύσιµα θέτοντας σε εφαρµογή µια σειρά από φιλόδοξα προγράµµατα παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιµες πηγές – κυρίως τιθασεύοντας την αιολική και την υδροηλεκτρική ενέργεια, αλλά και την ενέργεια του ήλιου και των κυµάτων του ωκεανού.

Σήµερα, τα µπαρ της Λισαβώνας, τα εργοστάσια του Πόρτο και τα θέρετρα του Αλγκάρβε τροφοδοτούνται σε σηµαντικό βαθµό µε καθαρή ενέργεια. Σχεδόν το 45% της ηλεκτρικής ενέργειας που θα καταναλωθεί φέτος στην Πορτογαλία θα προέλθει από ανανεώσιµες πηγές – το ποσοστό αυτό ήταν 17% πριν από µόλις πέντε χρόνια. Η ενέργεια από τα χερσαία αιολικά πάρκα της Πορτογαλίας επταπλασιάστηκε στο διάστηµα αυτό. Και το 2011 η Πορτογαλία αναµένεται να γίνει η πρώτη χώρα που θα εγκαινιάσει ένα εθνικό δίκτυο σταθµών φόρτισης ηλεκτρικών αυτοκινήτων. «Αντιµετώπισα πολλή συγκατάβαση – ξέρετε, “Είναι ωραίο όνειρο. Δεν µπορεί να πραγµατοποιηθεί. Είναι υπερβολικά ακριβό”», δήλωσε ο πρωθυπουργός Ζοζέ Σόκρατες ενθυµούµενος τον τρόπο που ο ιταλός πρωθυπουργός Σίλβιο Μπερλουσκόνι προσφέρθηκε αστειευόµενος να κατασκευάσει γι’ αυτόν µια ηλεκτρική Ferrari. «Η εµπειρία της Πορτογαλίας», πρόσθεσε, «δείχνει ότι είναι δυνατό να κάνουµε αυτές τις αλλαγές µέσα σε πολύ σύντοµο χρονικό διάστηµα».

Η πετρελαιοκηλίδα στον Κόλπο του Μεξικού επανέφερε στο προσκήνιο τα ερωτηµατικά για τους κινδύνους και το απρόβλεπτο κόστος της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιµα. Στις ΗΠΑ, ο πρόεδρος Μπαράκ Οµπάµα επωφελήθηκε για να προωθήσει τον στόχο του να παράγεται ώς το 2025 από ανανεώσιµες πηγές το 25% της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνεται στη χώρα. Οµως µολονότι η εµπειρία της Πορτογαλίας δείχνει ότι είναι δυνατό να υπάρξει ταχεία πρόοδος προς αυτήν την κατεύθυνση, καθιστά επίσης σαφές το τίµηµα µιας τέτοιας µετάβασης.

Το τίµηµα
Τα πορτογαλικά νοικοκυριά πλήρωναν για καιρό περίπου τα διπλά απ’ ό,τι πληρώνουν οι Αµερικανοί για το ηλεκτρικό ρεύµα και οι τιµές αυξήθηκαν κατά 15% τα πέντε τελευταία χρόνια, εν µέρει εξαιτίας του προγράµµατος «πράσινης» ενέργειας, σύµφωνα µε τη Διεθνή Υπηρεσία Ενέργειας (ΙΕΑ).


«Το χάσµα του κόστους θα κλείσει στην επόµενη δεκαετία»

ΤΟ ΘΕΜΑ της τιµής του ηλεκτρικού είναι µόνιµο στις συζητήσεις στα πορτογαλικά καφενεία. Ο Σόκρατες, ο οποίος εξελέγη µε συντριπτική νίκη στις εκλογές του 2005 και προχώρησε στην αναδιάρθρωση του ενεργειακού τοµέα παρά της αντιρρήσεις της παραδοσιακής ενεργειακής βιοµηχανίας της χώρας, κατάφερε να επιβιώσει στις περσινές εκλογές µόνον ως αρχηγός ενός ασθενούς κυβερνητικού συνασπισµού. «Οι πολιτικοί πρέπει να πάρουν σκληρές αποφάσεις», λέει ο Μανουέλ Πίνιο, ο οποίος υπήρξε υπουργός Οικονοµίας και Νεωτερισµών της Πορτογαλίας από το 2005 µέχρι πέρσι και επέβλεψε τη µετάβαση.

Σε κάθε περίπτωση, οι επιθετικές εθνικές πολιτικές για να επιταχυνθεί η χρήση των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας πετυχαίνουν στην Πορτογαλία και σε αρκετές άλλες χώρες, σύµφωνα µε µια πρόσφατη έκθεση της κορυφαίας αµερικανικής εταιρείας συµβούλων σε θέµατα ενέργειας ΗΙS Εmerging Εnergy Research. Ώς το 2025, προβλέπεται στην έκθεση, η Ιρλανδία, η Δανία και η Βρετανία µπορεί επίσης να παίρνουν από ανανεώσιµες πηγές το 40% του ηλεκτρικού που καταναλώνουν. Αν συµπεριληφθεί η ενέργεια από υδροηλεκτρικές µονάδες µεγάλης κλίµακας, στον κατάλογο θα συµπεριληφθούν επίσης χώρες όπως ο Καναδάς και η Βραζιλία.

Σε σύγκριση µε τις ΗΠΑ, οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν ισχυρά κίνητρα για να επιδιώξουν την αύξηση της χρήσης των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας. Πολλές, όπως η Πορτογαλία, δεν διαθέτουν πολλά ορυκτά καύσιµα, ενώ η Ε.Ε. αποθαρρύνει τη χρήση τους προσπαθώντας να περιορίσει το φαινόµενο του θερµοκηπίου. Οµως καθώς µειώνεται η δαπάνη για την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιµες πηγές, όλο και περισσότερες χώρες θεωρούν συµφέρουσα τη µετάβαση, λέει ο Αλεξ Κλάιν, διευθυντής ερευνών στο ΙΗS Εmerging Εnergy Center.

«Το χάσµα του κόστους θα κλείσει στην επόµενη δεκαετία», εξηγεί, «όµως το άµεσο κέρδος είναι ότι η προσφορά ενέργειας ελέγχεται από την ίδια τη χώρα και είναι ασφαλέστερη».

(από την εφημερίδα "Τα Νέα", 11/8/2010)