Tο πολυτιμότερο αγαθό, το νερό, ήρθε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος το περασμένο Σάββατο στην ημερίδα «Βιώσιμη διαχείριση υδατικών πόρων στα νησιά του Αιγαίου», που οργάνωσε το πρόγραμμα «Αειφόρο Αιγαίο» της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού στην Ερμούπολη της Σύρου. Οποιος έχει ζήσει στις Κυκλάδες, γνωρίζει ότι στα παλιά χρόνια κοινοτάρχες εκλέγονταν οι... νερουλάδες, γεγονός που αποδεικνύει την αξία του νερού για τα νησιά του Αιγαίου.
Το πρόβλημα της λειψυδρίας των νησιών είναι ιδιαίτερα επίκαιρο σήμερα, αρχές του καλοκαιριού και μεσούσης της οικονομικής κρίσης. Πολλά είναι τα νησιά ακόμα που τροφοδοτούνται με μεταφορά νερού από το Λαύριο, με εξαιρετικά υψηλό αντίτιμο. Υπολογίζεται ότι ετησίως ξοδεύονται 4 εκατ. ευρώ για τη μεταφορά νερού στις Κυκλάδες, τη στιγμή μάλιστα που έχουν δαπανηθεί εξίσου μεγάλα κονδύλια για κατασκευή έργων, όπως φράγματα και αφαλατώσεις, που τελικά δεν κάλυψαν τις ανάγκες του κάθε τόπου ή δεν λειτούργησαν ποτέ σύμφωνα με τις προδιαγραφές τους. Ταυτόχρονα, η ζήτηση νερού αυξάνεται όχι μόνο λόγω τουρισμού, αλλά επιπλέον εξαιτίας της άναρχης δόμησης και της εμμονής πολλών στην κατασκευή πισινών, ακόμα και σε άνυδρα νησιά, όπως η Φολέγανδρος. Στην ημερίδα οι επιστήμονες έκαναν μια αναδρομή σε όλα τα κατασκευαστικά έργα που έχουν δοκιμαστεί στα νησιά του Αιγαίου, ενώ παράλληλα παρουσίασαν τα τελευταία τεχνολογικά επιτεύγματα που επιτρέπουν σε τόπους άνυδρους ένα επαρκές σύστημα υδροδότησης. Τα παραδείγματα εφαρμογών στο εξωτερικό απέδειξαν για άλλη μια φορά ότι «έχουμε ακόμα πολύ δρόμο», αφού η επαναχρησιμοποίηση των υγρών αποβλήτων και η αφαλάτωση εφαρμόζονται ευρύτατα σε όλη τη Μεσόγειο.
Ωστόσο, απαιτείται αναστοχασμός σχετικά με τις ανάγκες, αλλά και αναδιοργάνωση. «Προτού ξεκινήσουμε νέες επενδύσεις, ας ελαχιστοποιήσουμε τις διαρροές των υπαρχόντων δικτύων ύδρευσης» σχολιάζει η κ. Γεωργία Κίκου, υπεύθυνη του προγράμματος «Αειφόρο Αιγαίο», «ας εκσυγχρονίσουμε τις μεθόδους άρδευσης».
«Μου είναι δύσκολο να πιω αυτό που βγαίνει από τη βρύση μου...»
Οι κάδοι ανακύκλωσης στα νησιά «ξεχειλίζουν» από πλαστικά μπουκάλια εμφιαλωμένου νερού... Αυτό δεν μαρτυρεί μόνο την περιβαλλοντική ευαισθησία των κατοίκων, αλλά και ένα χρόνιο πρόβλημα που διαιωνίζεται θέτοντας σε ταλαιπωρία τους νησιώτες. «Αναγκαζόμαστε να αγοράζουμε καθημερινά εμφιαλωμένο νερό, αφού το νερό του δικτύου μυρίζει έντονα και έχει θαμπό χρώμα, ειδικά το καλοκαίρι», λέει στην «Κ» η κ. Σοφία Κρητικού, εκπαιδευτικός στη Νάξο και μητέρα δύο παιδιών. «Το πρωί διδάσκω στα παιδιά ότι το πόσιμο νερό πρέπει να είναι διαυγές και με καλή οσμή» διηγείται, «μου είναι δύσκολο να πιω αυτό που βγαίνει από τη βρύση μου...».
«Ταλαιπωρούμαστε»
Μολονότι η Νάξος διαθέτει υπόγεια και επιφανειακά νερά, οι κάτοικοί της καταλήγουν στη λύση του νερού στο πλαστικό μπουκάλι. «Μπορεί οι παλιοί να κουβαλούσαν το νερό με τη στάμνα, και εμείς όμως σήμερα ταλαιπωρούμαστε αρκετά», επισημαίνει η κ. Κρητικού. «Κάναμε αρχικά έρευνα αγοράς, ώστε να βρούμε την πιο φθηνή μάρκα, επιλέξαμε το οικονομικότερο μαγαζί και το μεταφέρουμε μόνοι μας». Κάθε μήνα η οικογένεια Κρητικού πληρώνει 35 ευρώ τις 20 εξάδες νερό. Κριτήριο επιλογής, το κόστος και τα χαμηλά άλατα. «Κάνουμε μεγάλη οικονομία, το χρησιμοποιούμε μόνο για πόση και για μαγειρική», διευκρινίζει.
Το νερό του δικτύου προέρχεται από τη λιμανοδεξαμενή της Φανερωμένης. «Το έργο είναι καλό, όμως μάλλον η διαχείριση δεν είναι ορθή. Φαίνεται ότι το καλοκαίρι ανακατεύονται νερά διαφορετικών προελεύσεων λόγω υψηλής ζήτησης, ενώ οι έλεγχοι αραιώνουν», σχολιάζει η κ. Κρητικού, που είναι φυσικός με μεταπτυχιακό στη Χημεία. «Νομίζω ότι το πρόβλημα είναι η ανεπαρκής διύλιση», υπογραμμίζει. «Ανησυχώ για τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων, που, όπως ξέρω, δεν εξουδετερώνονται με τη χλωρίωση». Ούτε όμως την ποιότητα του νερού πηγών εμπιστεύεται η κ. Κρητικού. «Ξέρω, ότι καμία πηγή δεν είναι αθώα, πρέπει να προηγείται πάντα γεωλογική μελέτη», αναφέρει. «Κάποιες φορές πίνω αυθόρμητα νερό από τέτοιες πηγές, όμως δεν κουβαλώ από αυτές νερό στο σπίτι για την οικογένειά μου».
Η εκπαιδευτικός από τη Νάξο κρίνει ότι η κατασκευή στέρνας, όπως τα παλιά χρόνια, μπορεί να είναι μια κάποια «λύση». «Ισως θα έπρεπε να επιχορηγείται η κατασκευή τους» λέει, «είναι απαράδεκτο να ποτίζονται οι κήποι με νερό του δικτύου».
Καχυποψία
Η κ. Κρητικού δεν κρύβει την καχυποψία της ούτε τη δυσαρέσκειά της. «Το νερό και ο αέρας είναι αναφαίρετο δικαίωμα όλων, το οποίο όμως μας στερούν» επισημαίνει. «Το χειρότερο είναι ότι οι περισσότεροι στη Νάξο δεν αντιλαμβάνονται τη σοβαρότητα του θέματος», σχολιάζει. «Μόνο ο τουρισμός τους ενδιαφέρει».
Τα σημαντικά πλεονεκτήματα της αφαλάτωσης
Η αφαλάτωση είναι μια μέθοδος ευρύτατα διαδεδομένη στις μεσογειακές χώρες (Ισπανία, Μάλτα και Ιταλία) αλλά και αραβικές (Σαουδική Αραβία) και έχει αποδειχθεί σωτήρια. Στην Ελλάδα υπάρχουν 42 μονάδες σε Σύρο, Μήλο, Πάρο, Σαντορίνη, Ιο, Μύκονο, Τήνο, Χίο, Νίσυρο, Σχοινούσα, Σίφνο, Ευβοια, Ιθάκη κ.ά. Στα ελληνικά νησιά οι εγκατεστημένες μονάδες αφαλάτωσης για δημόσια χρήση ξεπερνούν σε δυναμικότητα τα 22.000 κ.μ./ ημέρα. Ακόμη, στη Μήλο και τη Σύμη λειτουργούν συστήματα αφαλάτωσης με ΑΠΕ, που είναι η τελευταία λέξη της τεχνολογίας.
«Τα τελευταία χρόνια έχει επικρατήσει η αφαλάτωση με αντίστροφη όσμωση» εξηγεί στην «Κ» η κ. Ευτυχία Τζεν από την ΚΑΠΕ (Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας), μηχανολόγος μηχανικός εξειδικευμένη στην τεχνολογία της αφαλάτωσης. «Η αντίστροφη όσμωση, που εφαρμόζεται στην Ελλάδα, μας προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα έναντι των παλαιότερων τεχνολογιών». Συγκεκριμένα, αφαλατώνει τόσο θαλασσινό νερό όσο και υφάλμυρο, ενώ το αφαλατωμένο νερό που παράγεται είναι πόσιμο. «Προηγείται σταθεροποίηση του ph, εμπλουτισμός του νερού με τα απαραίτητα ιχνοστοιχεία και αποστείρωση, ενώ πραγματοποιείται συνεχής ποιοτικός έλεγχος» επισημαίνει η κ. Τζεν.
Ενα ερώτημα που τίθεται αφορά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. «Από έρευνες που έχουν γίνει, οι επιπτώσεις των μονάδων αντίστροφης όσμωσης στο περιβάλλον περιορίζονται στην απόρριψη της άλμης και στις ενεργειακές απαιτήσεις. Για την απόρριψη της άλμης απαιτείται μελέτη της περιοχής απόρριψης και εγκατάσταση συστημάτων διάχυσης ή ανάμειξης της άλμης».
Στις ενεργειακές απαιτήσεις της αφαλάτωσης, που προκαλεί σε πολλούς σκεπτικισμό, έχουν συντελεσθεί άλματα. «Η κατανάλωση σε μια μονάδα αφαλάτωσης με αντίστροφη όσμωση κυμαίνεται στα 2,5- 3KW/κ.μ. παραγόμενου νερού, ενώ στις θερμικές μεθόδους αντίστοιχης δυναμικότητας απαιτούνται περισσότερο από 12 KW/κ.μ. νερού» αναφέρει η επιστήμονας του ΚΑΠΕ. «Παράλληλα, εφαρμόζουμε συστήματα ανάκτησης ενέργειας, όπου αξιοποιούμε την πίεση της άλμης μειώνοντας την ενεργειακή κατανάλωση». Ο νέος νόμος Ν3851/2010 για τις ΑΠΕ δίνει προτεραιότητα, υπό όρους, στη χορήγηση άδειας παραγωγής ή εξαίρεσης σε σταθμούς ΑΠΕ, όταν αυτοί συνδυάζονται με μονάδες παραγωγής πόσιμου νερού ή νερού άλλης χρήσης μέσω μονάδων αφαλάτωσης. «Ο συνδυασμός των δύο τεχνολογιών είτε αφορά μικρά αυτόνομα συστήματα σε περιοχές με έλλειψη ηλεκτρικού δικτύου είτε ανεξάρτητες εφαρμογές, με σύνδεση στο δίκτυο. Το περιβαλλοντικό όφελος από τη μείωση του CO2 είναι μεγάλο».
Οφελος οικονομικό και περιβαλλοντικό
Από το 2008 έχουν θεσπιστεί νομοθετικά και στη χώρα μας ποιοτικά κριτήρια για την επαναχρησιμοποίηση νερού από υγρά απόβλητα (ΦΕΚ 2089/9/10/2008). Τα απόβλητα των βιολογικών καθαρισμών μπορούν να υποστούν κατάλληλη επεξεργασία ώστε το νερό να χρησιμοποιηθεί σε διάφορες εφαρμογές. «Το επεξεργασμένο νερό ενδείκνυται για αγροτικές, βιομηχανικές και αστικές χρήσεις», εξηγεί ο δρ Πέτρος Γκίκας, επίκουρος καθηγητής στο Πολυτεχνείο της Κρήτης, «και βεβαίως μπορεί να εξυγιάνει και να επαναφορτίσει υπόγειους υδροφορείς». Ηδη, όμως, και πριν από το 2008 λειτουργούσαν στη χώρα μας με ειδική άδεια μικρά κέντρα ανάκτησης νερού, μεταξύ άλλων στην Κω, τη Σίνδο, τη Xερσόνησο Κρήτης και στη Χαλκίδα, αλλά και σε ξενοδοχειακές μονάδες σε Κρήτη και Ρόδο. «Και στην Ψυττάλεια εφαρμόζεται η εν λόγω τεχνολογία, σε μικρή κλίμακα, για άρδευση των χώρων πρασίνου», σημειώνει ο κ. Γκίκας. «Ωστόσο, μεταφορά νερού για επαναχρησιμοποίηση στην Αττική απαιτεί την εγκατάσταση δαπανηρού δικτύου διανομής, μέχρι το νερό να φθάσει στις περιοχές που έχουν ανάγκη». Στην Κύπρο, με νερό προερχόμενο από τέτοιες μονάδες αρδεύονται πολλές καλλιέργειες και εκτάσεις πρασίνου, όπως άλλωστε συμβαίνει στο Ισραήλ, την Ιταλία, τη Μάλτα, την Ισπανία και την Καλιφόρνια που θεωρείται πρωτοπόρος. Ωστόσο, το ταμπού στην Ελλάδα για την εν λόγω μέθοδο είναι ακόμα ισχυρό, παρά τις αυστηρές νομοθετικές παραμέτρους.
Αυξημένη ζήτηση
Το όφελος είναι τόσο περιβαλλοντικό όσο και οικονομικό.«Το θεαματικό με την επαναχρησιμοποίηση είναι ότι η αυξημένη παραγωγή υγρών αποβλήτων συμπίπτει με την αυξημένη ζήτηση σε νερό στα τουριστικά νησιά», εξηγεί ο δρ Γκίκας.«Δεν καλούμαστε, επομένως, να κατασκευάσουμε μεγάλες δεξαμενές αποθήκευσης νερού». Το κόστος για κάθε κυβικό μέτρο είναι ανάλογο της δυναμικότητας κάθε μονάδας και της τελικής χρήσης του νερού. Ετσι, η τιμή για το ανακτημένο νερό που προορίζεται για άρδευση κυμαίνεται μεταξύ 0,2-0,4 ευρώ/m3, ενώ για χρήση σε τουαλέτες το κόστος μπορεί να αυξηθεί κατά 50%. Για άνυδρα νησιά, ιδανικός κρίνεται ο συνδυασμός επαναχρησιμοποίησης αφαλατωμένου νερού μετά τη χρήση του.
Πηγή kathimerini.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου